આજના સમયમાં ઈ-કોમર્સ બિઝનેસ ખૂબ જ ઝડપથી વધી રહ્યો છે. જો તમે તમારી પ્રોડક્ટ્સને આખા ભારતમાં પહોંચાડવા માંગતા હોવ, તો એમેઝોન (Amazon) કે ફ્લિપકાર્ટ (Flipkart) પર સેલર બનવું એ સૌથી શ્રેષ્ઠ રસ્તો છે.
અહીં સ્ટેપ-બાય-સ્ટેપ ગાઈડ છે કે તમે આ પ્લેટફોર્મ પર તમારો ઓનલાઇન સ્ટોર કેવી રીતે શરૂ કરી શકો:

૧. જરૂરી દસ્તાવેજો (Documents Needed)
ઓનલાઇન વેચાણ શરૂ કરવા માટે તમારી પાસે નીચેના ડોક્યુમેન્ટ્સ હોવા ફરજિયાત છે:
- GST નંબર: ઓનલાઇન વેચવા માટે જીએસટી નંબર હોવો જરૂરી છે (જો તમે ટેક્સ-ફ્રી બુક વેચતા હોવ તો અપવાદ છે).
- પાન કાર્ડ: પર્સનલ અથવા બિઝનેસનું પાન કાર્ડ.
- બેંક એકાઉન્ટ: પેમેન્ટ મેળવવા માટે બિઝનેસના નામનું કેન્સલ કરેલ ચેક અથવા પાસબુક.
- ઈમેલ આઈડી અને મોબાઈલ નંબર: રજિસ્ટ્રેશન અને ઓર્ડરની માહિતી માટે.
૨. રજિસ્ટ્રેશન પ્રક્રિયા (How to Register?)
- Amazon માટે: sellercentral.amazon.in પર જાઓ.
- Flipkart માટે: seller.flipkart.com પર જાઓ.ત્યાં ‘Start Selling’ બટન પર ક્લિક કરી તમારી વિગતો ભરો અને ડોક્યુમેન્ટ્સ અપલોડ કરો. વેરિફિકેશન પછી તમારું એકાઉન્ટ એક્ટિવેટ થશે.
૩. પ્રોડક્ટ લિસ્ટિંગ (Product Listing)
તમારું એકાઉન્ટ બની જાય એટલે તમારે જે સામાન વેચવો છે તેના ફોટા અને વિગતો મૂકવાની રહેશે:
- ફોટા: સફેદ બેકગ્રાઉન્ડમાં હાઈ-ક્વોલિટી ફોટા પાડો.
- ટાઈટલ અને ડિસ્ક્રિપ્શન: પ્રોડક્ટનું નામ અને તેના ફાયદા સ્પષ્ટ લખો.
- કિંમત: બજારના ભાવ અને તમારી પડતર કિંમતને ધ્યાનમાં રાખીને ભાવ નક્કી કરો.
૪. ઓર્ડર અને શિપિંગ (Shipping Models)
જ્યારે તમને ઓર્ડર મળે ત્યારે સામાન ગ્રાહક સુધી પહોંચાડવા માટે મુખ્ય બે રીત છે:
| મોડલ | કોણ કામ કરશે? | ફાયદો |
| FBA / Flipkart Advantage | એમેઝોન/ફ્લિપકાર્ટ | તમે સામાન તેમના વેરહાઉસમાં મોકલી દો, પેકિંગ અને ડિલિવરી તેઓ પોતે કરશે. |
| Easy Ship / Self Ship | સેલર (તમે) | સામાન તમારા ઘરે રહેશે. ઓર્ડર આવે ત્યારે તમે પેક કરો, કુરિયર વાળો ઘરેથી લઈ જશે. |
૫. કમાણી અને ચાર્જીસ (Fees & Profit)
યાદ રાખો કે કંપની આખા વેચાણ પર અમુક ચાર્જ લે છે:
- રેફરલ ફી: કેટેગરી મુજબ વેચાણના ૨% થી ૧૫%.
- ક્લોઝિંગ ફી: દરેક ઓર્ડર દીઠ નાની રકમ.
- શિપિંગ ફી: ગ્રાહક સુધી સામાન પહોંચાડવાનો ખર્ચ.બાકીની રકમ ૭ થી ૧૫ દિવસમાં સીધી તમારા બેંક એકાઉન્ટમાં જમા થઈ જાય છે.
૬. વેચાણ વધારવાની ટિપ્સ (Pro-Tips)
- Keyword Optimization: ગ્રાહકો જે શબ્દોથી સર્ચ કરે છે તે પ્રોડક્ટના નામમાં વાપરો.
- સારા રિવ્યુ: પ્રોડક્ટની ક્વોલિટી જાળવો જેથી ગ્રાહકો સારા રેટિંગ આપે.
- એડવર્ટાઈઝિંગ: શરૂઆતમાં તમારી પ્રોડક્ટને પહેલા પેજ પર લાવવા માટે પ્લેટફોર્મ પર એડ્સ (Ads) ચલાવો.
સેલર બનવાના ફાયદા અને પડકારો (Comparison)
| ફાયદા (Pros) | પડકારો (Cons) |
| કરોડો ગ્રાહકો સુધી સીધી પહોંચ. | માર્કેટમાં ખૂબ કોમ્પિટિશન. |
| દુકાનનું ભાડું ભરવાની જરૂર નથી. | પ્રોડક્ટ રિટર્ન (Returns) થવાનું જોખમ. |
| માર્કેટિંગ અને ડિલિવરીની ચિંતા નહીં. | પ્લેટફોર્મની કમિશન ફી. |
૭. પ્રોડક્ટની પસંદગી કેવી રીતે કરવી? (Winning Product Research)
બધું જ વેચવાને બદલે એવી પ્રોડક્ટ પસંદ કરો જેની માંગ વધુ હોય અને વજન ઓછું હોય.
- ટ્રેન્ડિંગ પ્રોડક્ટ્સ: હોમ ડેકોર, કિચન ગેજેટ્સ, પર્સનલાઇઝ્ડ ગિફ્ટ્સ અને હેલ્થ કેર પ્રોડક્ટ્સ અત્યારે ખૂબ ચાલે છે.
- વજન અને સાઈઝ: જેટલી પ્રોડક્ટ નાની અને હલકી હશે, તેટલો જ શિપિંગ ચાર્જ ઓછો લાગશે અને તમારો નફો (Profit Margin) વધશે.
- કોમ્પિટિશન એનાલિસિસ: જે પ્રોડક્ટમાં રેટિંગ ઓછા હોય પણ સર્ચ વધારે હોય, તેવી ગેપ શોધીને પ્રોડક્ટ લોન્ચ કરો.

૮. રિટર્ન અને રિફંડ મેનેજમેન્ટ (Managing Returns)
ઓનલાઇન બિઝનેસમાં RTO (Return to Origin) એક મોટો પડકાર છે. તેને મેનેજ કરવા માટે:
- ચોક્કસ માહિતી: પ્રોડક્ટનું ડિસ્ક્રિપ્શન એટલું સ્પષ્ટ લખો કે ગ્રાહકને કોઈ ખોટી આશા ન રહે.
- ક્વોલિટી ચેક: સામાન મોકલતા પહેલા તેનું વ્યવસ્થિત ચેકિંગ કરો.
- રિટર્ન ખર્ચ: યાદ રાખો કે જો ગ્રાહક સામાન રિટર્ન કરે, તો પણ તમારે શિપિંગ ફી તો ભરવી જ પડે છે. તેથી નફાની ગણતરી કરતી વખતે ૧૦-૧૫% રિટર્ન રેશિયો ધ્યાનમાં રાખવો.
૯. પોતાની બ્રાન્ડ કેવી રીતે બનાવવી? (Brand Registry)
જો તમે લાંબા ગાળા માટે બિઝનેસ કરવા માંગતા હોવ, તો માત્ર બીજાનો સામાન ન વેચો, પોતાની બ્રાન્ડ બનાવો:
- Trademark: તમારી બ્રાન્ડનું નામ રજિસ્ટર કરાવો.
- Amazon Brand Registry: આનાથી તમે તમારી પ્રોડક્ટના ફોટા અને વિડિયો વધુ સારી રીતે મૂકી શકશો અને કોઈ બીજું તમારી લિસ્ટિંગમાં હાઈજેક (નકલ) કરી શકશે નહીં.
- A+ Content: બ્રાન્ડ રજિસ્ટર્ડ હોય તો તમે પ્રોડક્ટ પેજ પર મોટા બેનર્સ અને વધુ વિગતો મૂકી શકો છો જે વેચાણ વધારે છે.
૧૦. પેમેન્ટ સાયકલ અને હિસાબ-કિતાબ (Payment & Accounts)
પૈસા ક્યારે અને કેવી રીતે મળશે?
- Amazon: સામાન્ય રીતે ઓર્ડર ડિલિવર થયાના ૭ દિવસ પછી પેમેન્ટ રિલીઝ કરે છે.
- Flipkart: સેલરના ટાયર (Gold, Silver, Bronze) મુજબ ૭ થી ૧૫ દિવસમાં પેમેન્ટ આપે છે.
- Deductions: પેમેન્ટમાં કમિશન, લોજિસ્ટિક્સ ફી અને એડ્સના પૈસા કાપીને બાકીની રકમ તમારા બેંક ખાતામાં આવે છે.
૧૧. જાહેરાત અને માર્કેટિંગ (Advertising Strategy)
માત્ર લિસ્ટિંગ કરવાથી ઓર્ડર નહીં આવે, તમારે પ્રોડક્ટને ‘બુસ્ટ’ કરવી પડશે:
- Sponsored Products: ચોક્કસ કીવર્ડ્સ (દા.ત. “Handmade Bag”) પર બિડિંગ કરો જેથી તમારી પ્રોડક્ટ સર્ચમાં પહેલા દેખાય.
- Lightning Deals: તહેવારો (Diwali, Great Indian Festival) વખતે ડિસ્કાઉન્ટ ઓફર્સમાં ભાગ લો. આનાથી પ્રોડક્ટની વિઝિબિલિટી વધે છે.
૧૨. સેલર માટે દૈનિક રૂટિન ચેકલિસ્ટ (Daily Operations)
| સમય | શું કામ કરવું? |
| સવારે ૯:૦૦ | નવા ઓર્ડર્સ ચેક કરવા અને ‘Ready to Ship’ કરવા. |
| બપોરે ૧૨:૦૦ | કુરિયર પિક-અપ માટે પેકિંગ લેબલ્સ ચોંટાડવા. |
| બપોરે ૨:૦૦ | ઇન્વેન્ટરી ચેક કરવી (સ્ટોક પૂરો તો નથી થયો ને?). |
| સાંજે ૫:૦૦ | ગ્રાહકોના પ્રશ્નો (Queries) અને રિવ્યુના જવાબ આપવા. |
| રાત્રે ૮:૦૦ | દિવસના વેચાણ અને પેમેન્ટ રિપોર્ટ્સનું વિશ્લેષણ કરવું. |
૧૩. GST અને ટેક્સ કમ્પ્લાયન્સ
- Monthly Filing: તમારે દર મહિને GSTR-1 અને GSTR-3B ફાઈલ કરવું પડશે.
- TCS/TDS: ઈ-કોમર્સ કંપનીઓ તમારા પેમેન્ટમાંથી થોડો ટેક્સ (TCS) કાપીને સરકારમાં જમા કરે છે, જે તમે ઇન્કમ ટેક્સ ફાઈલ કરતી વખતે પાછો મેળવી શકો છો.
નિષ્કર્ષ:
એમેઝોન અને ફ્લિપકાર્ટ પર સફળ થવા માટે ધીરજ અને ડેટા એનાલિસિસ ખૂબ જરૂરી છે. શરૂઆતમાં નફો ઓછો રાખો અને ગ્રાહકના સંતોષ પર ધ્યાન આપો, એકવાર પ્રોડક્ટ પર રેટિંગ આવી જશે પછી ઓર્ડર આપોઆપ વધવા લાગશે.
જો તમારી પાસે સારી પ્રોડક્ટ અને GST નંબર છે, તો એમેઝોન અને ફ્લિપકાર્ટ તમારા બિઝનેસને ગ્લોબલ લેવલ પર લઈ જઈ શકે છે. શરૂઆતમાં ઓછી પ્રોડક્ટથી ચાલુ કરો અને ધીમે ધીમે વધારો.
